Położona nad rzeką Narwa i Zalewem Narewskim, w pobliżu jej ujścia do Zatoki Narewskiej – części Zatoki Fińskiej, w północno-wschodniej Estonii, przy granicy z Rosją. Narwa leży 210 kilometrów od Tallina oraz 150 kilometrów od St. Petersburga. Liczy 67,8 tys. mieszkańców (w 2003 roku; 3 pod względem liczby ludności miasto w Estonii). Przemysł włókienniczy (Krenholmska Manufaktura, założona w 1857 roku. Największa w Estonii fabryka zajmująca się bawełną), maszynowy i metalurgiczny, drzewny, spożywczy. Węzeł komunikacji drogowej. Muzeum historyczne znajdujące się w Wieży Hermana, wystawy o historii Narwy, architekturze przedwojennej. Galeria Sztuki ulokowana w Bastionie Glorii. Na przeciwległym brzegu, na terytorium Rosji leży Jaanilinn. Jedna z najsilniejszych fortec średniowiecznej Europy. 14 kilometrów na północ znajdują się wybrzeża Zatoki Fińskiej – na wybrzeżu położone jest uzdrowisko Narwa-Joesuu – zachętą dla turystów są sosnowe lasy, świeże powietrze, szum fal i piaszczyste plaże – na przestrzeni 4 kilometrów ciągną się wydmy. W regionie znajdują się trzy źródła wód leczniczych. Centrum Informacji Turystycznej znajduje się przy Pushkini str. 13, 20309.
Historia
Osada wzmiankowana w 1171 roku, rozwinęła się w XIII wieku pod panowaniem duńskim. W 1294 roku zajęta i spalona przez wojska księstwa Nowogrodu. Od 1346 roku pod panowaniem inflanckich Krzyżaków. W latach 1558-1581 okupowana przez Rosję, później Szwecję. W XVI wieku ważny port (narewska żegluga) i obiekt sporów Polski, Szwecji i Rosji. 20 XI 1700 roku zwycięstwo Karola XII nad Rosjanami, w 1704 roku zdobyta przez Piotra I Wielkiego. Od 1919 roku w granicach Estonii. W 1940 roku anektowana przez ZSRR pozostawała w granicach Estońskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej do 1991 roku. Obecnie w granicach niepodległej Estonii.
Zabytki
Zamek Hermana (XIII, XIV, XVI wiek). Barokowy ratusz (XVII wiek). Mury obronne (XIV, XVII wiek) i fortyfikacje zbudowane podczas panowania Szwedów. Budynek fabryki Kreenholm (z XIX wieku) położona na wyspie Kreenholm – dzielącą rzekę Narwę na dwa ramiona. Domy mieszkalne i kamienice (XVI, XVII wiek).
Rosjanie
Już po wyjściu z autobusu czy pociągu widać, że Narwa różni się w znaczący sposób od reszty kraju. Na ulicach słychać język rosyjski, w kioskach z prasą sprzedaje się rosyjskie gazety, a w księgarniach rosyjskie książki, słucha się rosyjskiego radia, ogląda rosyjską telewizję, mówi się po rosyjsku i po rosyjsku się myśli. Bez wątpienia uraża to dumę Estończyków, lecz także wzbogaca kulturę Estonii. Pomimo swoich preferencji Narwa jest niezwykle potrzebna estońskiej gospodarce, stanowi bowiem wielki ośrodek przemysłu energetycznego. Na rzece Narwie, 5 km od centrum, znajduje się największa estońska elektrownia cieplna – Balti Elektrijaam, powstała w latach 1959-1965. Dziś wytwarza ponad 30% energii całego kraju, stanowiąc jednocześnie kluczowe ogniwo ogólno – bałtyckiego systemu energetycznego. Turystom miasto oferuje niewiele. Radzieckie naloty w marcu 1944 roku zrównały z ziemią barokową Starówkę – jedną z ładniejszych nad Bałtykiem – to zaś, co z niej pozostało, egzystuje dziś w cieniu odrapanych bloków z lat 50. i 60. Poza wspaniałym zamkiem, Narwa ma zaledwie kilka zabytków. Można jednak wyprawić się na drugi brzeg rzeki do Jaanilina, gdzie wznosi się potężna twierdza, zbudowana przez moskiewskiego kniazia Iwana III. Ściśle związany z Narwą Jaanilinn należał przed wojną do Estonii, o czym świadczy obecnie pięciokoronowy banknot, na którym widnieją obie twierdze.
Atrakcje turystyczne
XVII-wieczna Narwa była miastem gotyku i baroku, słynnym ze swej urody w obrębie basenu Morza Bałtyckiego. Po bombardowaniach radzieckich 6 marca 1944 roku prawie nic nie ocalało. Jedynym z trzech odbudowanych obiektów jest piękny wczesnoklasycystyczny ratusz przy Raekoja valjak. Wzniesiony w latach 1668-1671 według planów lubeckiego architekta, Georga Teuffela, przypomina ratusze holenderskie i flamandzkie z tego okresu. Fasadę zdobioną toskańskimi pilastrami wyróżnia portal główny z alegorią Justitia, czyli Sprawiedliwości. Jej autorem jest Nicolaes Millich, rzeźbiarz z Antwerpii, zaś samo arcydzieło powstało w Sztokholmie, po czym przywieziono je statkiem do Narwy w 1686 roku. Ciekawie prezentują się także obustronne schodki przy wejściu oraz wieżyczka z dwoma latarniami – jedyna zachowana z niegdysiejszych licznych wież w Narwie. Po rekonstrukcji ratusza w latach 1960-1964 w zabytkowych wnętrzach mieścił się dom pioniera.
Przy ulicy Bastrakov 1 wznosi się Woskresenski Sobor (prawosławna katedra Zmartwychwstania) z lat 1890-1898. Ocalała po wojnie świątynia wyróżnia się z zewnętrz zielonymi kopułami, zaś w środku drewnianą rzeźbą ukrzyżowanego Chrystusa. Kamień węgielny pod jej budowę położył osobiście car Aleksander III, a poświęcenia obiektu dokonał patriarcha Rusi. Cerkiew była czynna przez cały okres radziecki, dziś można ją zwiedzać codziennie od 8.00 do 20.00. Blisko katedry i prawie naprzeciwko dworca kolejowego znajduje się luterański kościół św. Aleksandra (pochodzący z lat 1881-1884) z ośmiokątnym wnętrzem, służący w czasach ZSRR za magazyn. Budowę obu świątyń finansowała słynna Krenholmska Manufaktura. Wybudowane w II połowie XIX wieku zakłady bawełniane i tekstylne to do dziś potężny kompleks budynków, w skład których wchodzą hale produkcyjne z tkalnią i przędzalnią, domki robotników i pomieszczenia administracyjne. Całość, bardzo przypominająca fabryki łódzkie, położona jest na południe od linii kolejowej, między ulicami Kreenholmi, Jaoala a Spordi. Obecnym właścicielem zakładu jest szwedzka firma Baras. Fabryka oferuje wycieczki po jednym z największych estońskich przedsięwzięć przemysłowych.
Najważniejszy zabytek miasta to średniowieczna twierdza wznosząca się na wysokim brzegu Narwy. Niekłamany zachwyt wzbudzają zwłaszcza masywne mury, schodzące do samej rzeki, oraz wieże obronne z Długim Hermanem na czele. Twierdzę wznieśli pierwotnie Duńczycy, znacznie rozbudowali ją Szwedzi, a od 1864 roku aż do II wojny światowej znajdowały się w niej koszary. Forteca ta jest jednym z najlepiej zachowanych budowli tego typu w Estonii. Narevska Forteca była długo ważnym punktem obrony estońskiego terytorium, a nawet obecnie spogląda na przeciwległy brzeg rzeki, gdzie wznosi się twierdza w Jaanilinie. Rekonstruowana od 1955 roku, mieści obecnie Muzeum Miejskie, mieści się Peterburgi 2 (tel. 31249 i 24032; 10.00- 18.00. zamknięte w poniedziałek i wtorek). W interesujących wnętrzach można zapoznać się z historią Narvy od XIII do XVIII wieku. W wieży Długi Herman odbywają się wystawy tymczasowe, imprezy muzyczne oraz koncerty, a w murach zamkowych oferuje swoje usługi restauracja Rondeel (tel. 33244; 12.00-24.00). Nieopodal zamku znajdują się schody Hahna z 1875 roku. Zwiedzanie położonej po przeciwnej strunie rzeki twierdzy w Jaanilinie organizuje biuru podróży Reiviis (4-godzinne wycieczki w cenie 6-8 $).
Galeria Sztuki w zabytkowym budynku przy Vestervalli 21 (tel. 24713; 10.00-18.00, zamknięte w poniedziałek i wtorek) przedstawia prywatne zbiory malarskie rosyjskiego kupca i kolekcjonera S. Lawretsa, mieszkającego w Narwie w XIX wieku. Ciekawymi miejscami są także klasycystyczny dom barona Valio w centrum miasta, oraz park miejski „Ciemny Ogród” ciągnący się wzdłuż rzeki na północ od twierdzy. Otoczony drzewami monument w parku przypomina o walkach rosyjsko-szwedzkich z 1704 roku Wśród innych tego typu obiektów na uwagę zasługują pomnik żołnierzy regimentu preobrażeńskiego, poległych podczas szturmu na miasto w 1700 roku oraz pomnik ku czci bojowników o wolność Estonii z lat 1918-1920. Oba stoją w Siivertsi, przy drodze do Narva-Jőesuu. Przed dworcem kolejowym obejrzeć można obelisk „Memento Mori!” z roku 1992, poświęcony pamięci ofiar komunizmu.
