Najstarszym przykładem muzyki estońskiej, wywodzącym się z dawnej praktyki muzycznej ludów nadbałtycko-fińskich (związki z muzyką Mordwinów, Finów i Czeremisów), są tzw. śpiewy runiczne (dawne ludowe pieśni epickie – fińskie, karelskie, estońskie – o bogatej metaforyce i mityczno-legendarnej treści, wykonywane często przy akompaniamencie strunowego instrumentu kantele. Z runów składają się eposy: Kalewala – fińsko-karelski i Kalevipoeg).
Regilaul. Pieśni runiczne należące do najstarszego pokładu estońskiego repertuaru. Pieśni runiczne z wersami podobnymi do tych z Kalevali są powszechne w całym bałtycko- fińskim świecie. Ich początek sięga czasów I tysiąclecia p.n.e kiedy to ludy bałtycko- fińskie nie podzieliły się na grupy etniczne i stanowiły jedność językową. W ostatnim stuleciu pieśni te spotkały się z zainteresowaniem i dzięki kościołowi, szkole i działającym tam chórom znów znalazły się w repertuarze ludowym. Powstawać też zaczęły na ich wzór literackie utwory i piosenki popularne. Pieśni runiczne nie mają zamkniętej formy. Nowe wersy mogą być zawsze dodane, stare zmienione -można dokonać wyboru. Właśnie przez wybór wersów tworzy się nowe pieśni. Wyjątkiem są lamenty weselne, gdzie powtarzana jest tylko druga część wersu I to wielokrotnie.
Melodie – oparte są na skali 3-5 dźwiękowej. Podstawowy dźwięk znajduje się w środku skali. Głos górny killo operuje czasami nawet tylko dwoma nutami. Pieśni starsze o znaczeniu magicznym są często recitativami. Nowsze bardziej wsparte na prawidłach muzycznych składają się z dwóch lub trzech modeli fraz opadających lub wznoszących.
Rytm – silnie podporządkowany długości sylaby. Typowe pieśni to: pieśni pracy (Tyolaulut)pieśni związane z cyklem rocznym (vuotuisjuhliin liittyvat laulut), pieśni weselne (haalaulut), liryczno-epickie (lyyris-eeppiset laulut), pieśni towarzyszące grom (leikkilaulut), pieśni okolicznościowe (juhlalaulut).
Dyskografia: Setusongs (Mipu 92).
Pieśni Setu. Pieśni runiczne o liniach 8 sylabowych lub dłuższych z aliteracją i paralelizmami. Linie owych pieśni mogą być przedłużane przez dodanie dodatkowej sylaby i repetycje. Może więc zdarzyć się wers 9, 11 a nawet 16 sylabowy. Starsze pieśni mają ponadto refren wydłużający jeszcze wers.
Pieśni solowe śpiewane są do prostych melodii opartych na jednej czy dwóch frazach. Pieśni z solistą i chórem mają dwie formy. Pieśni bez refrenu mogą mieć rozszerzenie pod koniec każdego wersu lub nawet w połowie wersu. Tak więc część pertii śpiewana jest przez solistę część przez chór. Pieśni z refrenem to pieśni, w których do powtórzenia dochodzi w przypadku pierwszego lub ostatniego wersu lub części środkowej zwrotki. Pieśni Setu włączają do swego repertuaru fińskie zespoły jak Vartina.
Od średniowiecza pieśni ludowe kształtowały się pod wpływem kultury muzycznej sąsiednich narodów, zwłaszcza kultury niemieckiej, łotewskiej, litewskiej, fińskiej, szwedzkiej, także rosyjskiej i polskiej, a w XIX wieku pod wpływem niemieckim i estońskiej muzyki profesjonalnej (budowa zwrotkowa, tonalność dur-moll, akompaniament instrumentów). Najstarsze zachowane zabytki muzyki Estonii pochodzą z XI wieku.
Kannel. Najstarszy estoński instrument strunowy (odmiana kantele). Wiek instrumentu określa się na około 2000 lat. Sposób jego wykonania z rybich ości i różnych odmian drewna opisuje jedna z prastarych pieśni. Struny należy według pieśni wykonać z włosów syrenki. Ponoć instrument ten ma magiczne brzmienie odstraszające złe duchy. Instrument ma od 20 do 48 strun.
Inny rodzaj kannel dotarł do Estonii w 2 połowie XIX wieku. Ma mniejszą ilość strun (5-6). Popularnym instrumentem są także dudy, które potwierdzone są już w Średniowieczu. Według legend kannel jest darem od Boga, a dudy podarunkiem diabła. Dudy towarzyszyły też rytom pogańskim oraz muzyce tanecznej.
Wśród pasterzy cieszyły się popularnością flety z trzciny (roopill) i słomki (olepill). Trzcinowe instrumenty mają związek z praktyką dudziarską. Wprawdzie wygrywano na nich różne melodie ale charakter improwizacji mają podobny.
Najstarsze drumle (parmupill) wykopane w Estonii datuje się na XIII i XIV wiek. Innym ciekawym instrumentem jest drewniany gong (lokk) uderzany przez dwa drewniane młotki. Istniał specjalny kod sprawiający, że uderzenia miały różne znaczenie i jeszcze w latach 30 naszego wieku gospodynie przy pomocy takiego gongu przyzywały bydło do domu.
Od XIII wieku pojawia się muzyka profesjonalna – po opanowaniu w XIII wieku przez Krzyżaków terenów dzisiejszej Estonii pojawiła się tam katolicka pieśń kościelna, hymny, chorały. Formy te początkowo rozwijane były przez zakony, następnie przez kongregacje luterańskie. Od XIV wieku wprowadzano do kościołów organy, w miastach kwitła też muzyka świecka. W okresie reformacji kultywowano protestanckie pieśni i chorał. W XVIII wieku działały kapele magnackie, w 1784 roku założono w Tallinie teatr amatorski, wykonujący między innymi singspiele w języku estońskim. Od XIX wieku duży wpływ folkloru niemieckiego. W XIX wieku powstały liczne chóry i towarzystwa śpiewacze, odtąd jest pielęgnowana swoista dla Estonii tradycja muzyki chóralnej, wyrażająca się zwłaszcza w festiwalach zwanych świętami pieśni (pierwsze odbyło się w 1869 roku, ostatnie w 1990 roku i zgromadziło chóry liczące 50 tysięcy członków oraz 200 tysięcy słuchaczy). Pierwsi rodzimi kompozytorzy, absolwenci rosyjskich i niemieckich konserwatoriów, tworzyli głównie muzykę chóralną. W 2. połowie XIX wieku rozkwit pieśni patriotycznej, stanowiącej formę oporu przeciw rusyfikacji. Pod koniec XIX wieku pojawiły się pierwsze estońskie utwory orkiestrowe (Uwertura, Koncert fortepianowy R. Tobiasa). W 1900 roku A. Lätte założył w Jurjewie (obecnie Tartu) pierwszą na estońską orkiestrę symfoniczną. Twórcą pierwszej estońskiej symfonii (w 1908 roku) i opery (Lembitu tütar w 1908 roku) był A. Lemba. Twórczość chóralną kontynuowali M. Saar i C. Kreek. W 1905 roku swój manifest ogłasza grupa `Młodzi Estończycy`, nawiązuje ona do muzyki francuskiej. W 1919 roku założono wyższe szkoły muzyczne w Tartu i konserwatorium Tallinie. Najwybitniejsi twórcy tego okresu m.in. R. Tobias nawiązują do rodzimej tradycji ludowej. W pierwszych latach XX wieku pojawiają się próby kompozycji atonalnych, zawierających elementy rodzimego folkloru (M. Saar), w czasie tym nadal trwają poszukiwania sposobu połączenia awangardowych tendencji z tradycją (A. Lemba, A. Kapp). W ośrodkach tych działali kompozytorzy: H. Eller i A. Paap. Podczas II wojny światowej tworzyli kompozytorzy chóralni: R. Päts, T. Vettik, A. Karindi. W 1944 roku wielu muzyków opuściło Estonię, między innymi do Szwecji wyjechał E. Tubin – uczeń H. Ellera, symfonik i twórca pierwszego estońskiego baletu (Kratt w 1943 roku). W 2 połowie lat 50. pojawiło się nowe pokolenie kompozytorów: E. Tamberg, J. Rääts, K. Sink, V. Tormis, w latach 70.: L. Sumer, R. Kangro, E. S. Tüüri. Światowy rozgłos zdobyła twórczość A. Pärta (od 1980 roku mieszkającego w Berlinie). Inni sławni kompozytorz to J. Bleive, M. Kuulberg, R. Espere, U. Sisask.
Tańce grupowe o powolnym tempie – ringtantsud, sabatansbud. W XIX wieku wypierane przez tańce wykonywane parami – labajalg, krakowiak.
