Historia relacji polsko-estońskich

Estonia jest najmniejszym i chyba najmniej w Polsce znanym krajem wśród trzech państw bałtyckich. Problematyka estońska nie funkcjonuje niemal wcale we współczesnej świadomości Polaków lecz pomimo to relacje między Estonią i Polską, dzięki historii narodów, charakteryzują się wzajemnym zrozumieniem. Estonia i Polska są na etapie silnych przemian gospodarczych, ich celem jest wstąpienie do UE, Polska popiera przystąpienie Estonii do NATO. Kontakty polsko-estońskie sięgają późnego średniowiecza. W XVI wieku, w wyniku walki o władzę w regionie Morza Bałtyckiego, Południowa Estonia znalazła się czasowo pod władzą Rzeczypospolitej. W założonym w Tartu, za czasów Stefana Batorego, Kolegium Jezuickim nauczano między innymi języka estońskiego. Świadectwem pozostałym z tych dawnych czasów jest powiewająca do dnia dzisiejszego biało-czerwona flaga uniwersyteckiego miasta Tartu. Na przełomie XIX i XX wieku na Uniwersytecie w Tartu kształciło się wielu Polaków. W latach 1918-1920 w czasie obrony swojej niepodległości Estonia równolegle zabezpieczała polski północny front. A Polska, odpierając ataki ze Wschodu, zabezpieczała Południe Estonii – tak ocenił stosunki polsko-estońskie, w bardzo ważnym dla obu krajów okresie historycznym, znany naukowiec i działacz państwowy z okresu przedwojennego Jüri Uluots. 4 czerwca 1919 roku zaprzyjaźnione jednostki wojskowe Estonii i Polski spotkały się niedaleko Jekabpilsa i wymieniły uścisk dłoni. W okresie międzywojennym stosunki polsko-estońskie jak podaje Profesor Piotr Łossowski „były zdumiewająco żywe i co równie ważne, nacechowane wzajemną życzliwością, a nawet przyjaźnią”. W latach 30., według historyka Raimo Pullata, na Politechnice Warszawskiej studiowało około 30 Estończyków. Polskie stosując ulgi młodzieży estońskiej, zwiększało liczbę studentów i popularyzowało Politechnikę Warszawską w Estonii. Współpracę w zakresie gospodarki, kultury i obrony narodowej w okresie międzywojennym ocenia się jako bardzo ścisłą i owocną. Wydaje się, że do dnia dzisiejszego nie posiada Polska w Estonii, a Estonia w Polsce tak dobrej pozycji, jaką osiągnięto w tamtym okresie. Także w okresie II wojny światowej historia Polski i Estonii spotkały się: polski okręt podwodny ORP Orzeł w 1939 roku został internowany i rozbrojony w Estonii, a po 4 dniach uciekł do Anglii. W 1940 roku Estonia znalazła się w sytuacji bez wyjścia, wcielona została do ZSRR. Polacy przez długie lata nie mogli znać prawdy o narodzie estońskim, łączących nas w okresie międzywojennym więzach przyjaźni. Polska, jako jedno z pierwszych państw uznających niepodległość Estonii (31 grudnia 1920 roku), była również wśród pierwszych uznających jej odrodzoną niepodległość. Miało to miejsce 26 sierpnia 1991 roku. Stosunki dyplomatyczne między dwoma państwami zostały odnowione we wrześniu tegoż roku. Ambasada Polski w Tallinie została otworzona w sierpniu 1993 roku. Od listopada 1994 roku ambasadorem był Jakub Wołąsiewicz. Od czerwca 2001 roku ambasadorem Polski w Estonii jest Wojciech Wróblewski. Estonia otworzyła ambasadę w Warszawie jesienią 1995 roku. Od września 2000 roku ambasadorem Estonii w Polsce jest Aivo Orav. Brak informacji o Estonii, o jej bogatej historii na przestrzeni ostatniego pięćdziesięciolecia spowodował, że niewielu Polaków posiada chociaż podstawową wiedzę na temat Estonii. Estonia, w latach 90., przez znaczną część polskiego społeczeństwa uważana była za część Związku Radzieckiego lub Rosję, tereny nieodbiegające w swym rozwoju od tych, które Polacy pamiętają z „pociągów przyjaźni”. Odkąd Polska i Estonia rozpoczęły rozmowy negocjacyjne w 1998 roku Polacy ukształtowali w swojej świadomości nowy wizerunek Estonii – małego, kandydującego do Unii Europejskiej, położonego na północy państwa. Lecz nawet teraz zasób wiedzy o Estonii jest niewielki. W ciągu ostatnich kilkunastu lat zawarto wiele umów, tworzących mocną podstawę prawną dla stosunków estońsko-polskich.