Chcielibyście poczytać coś estońskiego? Poniżej przedstawiamy listę estońskiej literatury – prozy, poezji i literatury dziecięcej – dostępnej w języku polskim. Miłej lektury!
Poniższa lista jest niepełna i będzie oczywiście uzupełniana. Zapraszamy do zgłaszania jeszcze nieuwzględnionych tytułów.
PS. Część z książek wydanych w czasach sowieckich jest silnie nacechowana ideologicznie, nie wyróżniamy które, jeśli traficie – potraktujcie jako materiał przybliżający charakter tamtej twórczości.
Poezja
- Pieśń o niechybnym spotkaniu ze szczęściem: Betti Alver, Artur Alliksaar, Hando Runnel, Jaan Kapliński: wiersze czterech poetów estońskich, Czytelnik, 1988
- Po drugiej stronie jeziora, Jaan Kaplinski, Instytut Kultury Miejskiej, 2013
- Po tej stronie, Aarne Puu, Oficyna Konfraterni Poetów, 1996
Proza
- Być sobą, Aadu Hint, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981
- Cesarski szaleniec, Jaan Kross, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988
- Chłopiec stal, Jüri Parijõgi, Biblioteka Polska, 1939
- Corrida, Teet Kallas, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1990
- Człowiek, który znał mowę węży, Andrus Kivirähk, tłum. Anna Michalczuk-Podlecki, Marpress, 2020
- Cztery wezwania z przyczyny świętego Jerzego, Jaan Kross, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973
- Dług, Mati Unt, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977
- Dom u rozstajnych dróg, Aimée Beekman, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976
- Dziwny świat Tomasza Nipernaadiego, August Gailit, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988
- Gdy zniknęły gołębie, Sofi Oksanen, Czarne, 2015
- Gorące wodospady, Lennart Meri, tłum. z rosyjskiego Franciszek Król, Iskry, Warszawa 1971
- Immatrykulacja Michelsona, Jaan Kross, Prószyński i S-ka, 1998
- Jałowiec przetrwa suszę, Ülo Tuulik, Czytelnik, 1978
- Jesienny bal, Mati Unt, Literackie, 1988
- Kamienie z nieba, Jaan Kross, Prószyński i S-ka, 1997
- Katarynka, Aimée Beekman, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978
- Kochanka diabła. Opowiadania estońskie, Red. Aarne Puu, Czytelnik, 1984
- Mały Ilmar, Friedebert Tuglas, Czytelnik, 1962
- Możliwość wyboru, Aimée Beekman, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987
- Na krańcu świata, Friedebert Tuglas, Literackie, 1986
- Nie uciekniesz przed własnym cieniem, Ahto Levi, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983
- Notatnik szarego wilka, Ahto Levi, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971
- Nowele estońskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1951
- Nowy Piekielnik z Czartoryi, Anton Hansen-Tammsaare, Czytelnik, 1983
- Oczyszczenie, Sofi Oksanen, Świat Książki, 2010
- Ojcu, Jaan Kaplinski, tłum. Anna Michalczuk, Pogranicze, 2016
- Pikker. Salon piękności, Red. Edgar Spriit, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980
- Pomnik, Enn Vetemaa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975
- Półgłosem, Paul Eerik Rummo, Literackie, 1983
- Primavera, Lilli Promet, Współpraca, 1987
- Sad Pommera, Mats Traat, Czytelnik, 1983
- Spiritual i inne opowiadania, Arvo Valton, Literackie, 1988
- Światła w Koordi, Hans Leberekht, Czytelnik, 1953
- Trylogia o Miriam, Aimée Beekman, Książka i Wiedza, 1984
- Trzy bicze czarnej śmierci, Jaan Kross, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979
- Uśmiech fortuny, Ahto Levi, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974
- Wargamäe, Anton Hansen-Tammsaare, Poznańskie, 1971
- Wiejski tragik. Powrót do domu, Jüri Tuulik, Iskry, 1989
- Wiosna: Obrazki z życia szkolnego, Oskar Luts, Nasza Księgarnia, 1968
- Wołanie z dalekiego świata, Mati Unt, tłum. z rosyjskiego Irena Piotrowska, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979
- Wronie pisklę, Jüri Tuulik, Iskry, 1982
- Zabili mnie latem, Juhan Peegel, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987
- Ziarna kawy, Mats Traat, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978
- Żegnaj rudy kocie, Mati Unt, tłum. z rosyjskiego Aleksander Bogdański, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1976
Bajki i baśnie, literatura dla dzieci
- Biały jak śnieg i czarny jak węgiel, Hilli Rand, tłum. Anna Michalczuk, Ezop, 2018
- Baśnie narodów ZSRR, Red. Robert Babłojan, Mirlena Szumska, TPPR Współpraca, 1987
- Cudowna broń, Elar Kuus, Perioodika, 1986
- Czarodziej za pazuchą, Friedrich Reinhold Kreutzwald, Perioodika, 1985
- Dwa Michały, Juhan Kunder, Perioodika, 1987
- Fikmik, Eno Raud, 1976
- Historie trochę szalone, Piret Raud, tłum. Anna Michalczuk, Finebooks, 2015
- Ja, Jonasz i cała reszta, Anti Saar, tłum. Anna Michalczuk, Widnokrąg, 2018
- Ja, mama i nasi zwariowani przyjaciele, Piret Raud, tłum. Anna Michalczuk-Podlecki, Finebooks, 2019
- Koty i myszy, Eno Raud, Perioodika, 1989
- Księżniczki nieco zakręcone, Piret Raud, tłum. Anna Michalczuk, Finebooks, 2015
- Opowiadania o wesołych bliźniętach, Ellen Niit, tłum. Teresa Kärmas, Perioodika, Tallinn 1985
- Oskar i rzeczy, Andrus Kivirähk, tłum. Anna Michalczuk, Widnokrąg, 2018
- Ott w kosmosie, Ellen Niit, tłum. Teresa Kärmas, Perioodika, Tallinn 1982
- Pille Riin, Ellen Niit, tłum. Aarne Puu, Czytelnik, Warszawa 1982
- Półbutek, Chrobotek i Mufek, Eno Raud, Nasza Księgarnia, 1982
- Przygody Mufka Mufka, Chrobotka i Półbutka, Eno Raud, Nasza Księgarnia, 1985
- Sekretna kocia piekarnia, Helena Läks, tłum. Anna Michalczuk-Podlecki, Ezop, 2019
- Żona dla taty, Reeli Reinaus, tłum. Anna Michalczuk-Podlecki, Widnokrąg, 2019
Dzień dobry,
bardzo fajnie, że zrobiliście spis literatury estońskiej po polsku! O paru książkach nigdy wcześniej nie słyszałem, a równocześnie przychodzi mi do głowy jeszcze sześć tytułów (podaję w kolejności, w jakiej mi się przypomniały) i trzy uwagi:
1. Lennart Meri, Gorące wodospady, przeł. z rosyjskiego Franciszek Król. Iskry, Warszawa 1971
2. Mati Unt, Żegnaj rudy kocie. Powieść naiwna, przeł. z rosyjskiego Aleksander Bogdański. KAW, Warszawa 1976.
3. Mati Unt, Wołanie z dalekiego świata, przeł. (z rosyjskiego) Irena Piotrowska. KAW, Warszawa 1979.
4. Ellen Niit, Pille Riin, przeł. Aarne Puu. Czytelnik, Warszawa 1982.
5. Ellen Niit, Ott w kosmosie, przeł. Teresa Kärmas. Perioodika, Tallinn 1982.
6. Ellen Niit, Opowiadania o wesołych bliźniętach, przeł. Teresa Kärmas. Perioodika, Tallinn 1985
Uwaga 1. (dotyczy również waszej drugiej listy, tj. książek o tematyce estońskiej): czy nie byłoby sensowniej uporządkować te książki według autorów, a nie według tytułów? Lista byłaby nieporównanie bardziej czytelna i użyteczna, gdyby książki Jaana Krossa, Matsa Traata i innych reprezentowanych przez >1 książkę autorów znajdowały się obok siebie, a nie w rozproszeniu i w przypadkowym sąsiedztwie.
Uwaga 2. (dotyczy również waszej drugiej listy, tj. książek o tematyce estońskiej): Bardzo bym apelował o uzupełnienie danych bibliograficznych o nazwiska tłumaczy, bo to dzięki nim możemy czytać Estończyków po polsku. Żadna z wymienionych na tej liście książek nie przełożyła się sama. (A jeżeli jakieś wydawnictwo nie podaje nazwiska tłumacza, należy to napisać w danych bibliograficznych: nazwiska tłumacza nie podano — i niech się wydawnictwo wstydzi).
Uwaga 3.: Czy twórczość Sofi Oksanen wpisuje się w kategorię „literatura estońska”? Oksanen jest z pochodzenia pół-Estonką i pisuje o Estonii (w każdym razie obie jej powieści przełożone na polski dotyczą Estonii), ale mieszka w Finlandii, pisze po fińsku i wedle wszelkich ogólnie przyjętych kryteriów jest pisarką fińską, nie estońską. Podobnie np. Miłosz i Mickiewicz mimo głębokich związków z Litwą jako pisarze są raczej częścią literatury polskiej niż litewskiej, a jeśli jakoś tam również litewskiej, to tylko w pewnym ograniczonym sensie. Ja wiem, że to wszystko skomplikowane, że język nie zawsze jest kryterium rozstrzygającym, że większość pisarzy irlandzkich pisze po angielsku, i że w samej Finlandii uważa się miejscową twórczość szwedzkojęzyczną za część rodzimej literatury (np. Tove Jansson). Ale akurat w Estonii akurat takiego obyczaju nie ma: literatura estońska, podobnie jak polska, definiuje się przez język. Może należałoby zrobić jakąś osobną kategorię typu „Pisarze obcy o Estonii” w ramach literatury pięknej i tam umieścić Oksanen? Albo jakoś w każdym razie zaznaczyć, że to trochę inny przypadek niż reszta książek w Waszej liście? Inaczej człowiek nieobeznany ma wszelkie powody sądzić, że to po prostu estońska pisarka.
pozdrawiam
Łukasz Sommer
Dzięki za sugestie kolejnych tytułów – zaraz zostaną dodane do listy.
Odnośnie uwag:
1. Obie listy rzeczywiście nie są przygotowane zgodnie ze sztuką „bibliograficzną”. To efekt tego, że początkowo były krótsze i opracowane w oparciu o spis prywatny prowadzony w sposób podobny do tego powyżej (nie był to spis na potrzeby naukowe). W wolnej chwili, spisy zostaną zaktualizowane zgodnie z sugestią.
2. Jw. – nazwiska zostaną uzupełnione.
3. To wszystko prawda (chociaż można się spierać o literaturę estońską definiowaną jako literaturę pisaną w języku estońskim – w Estonii toczy się – spokojna – debata nt. rosyjskojęzycznej literatury estońskiej: https://przegladbaltycki.pl/9441,literatura-estonsko-rosyjska-literatura-estonska-pisana-po-rosyjsku.html). Sama Oksanen mówi o sobie, że jest pisarką fińsko-estońską, więc naciągając na tej podstawie znalazła się na liście. Ale racja, żeby nie wprowadzać w błąd czytelników mniej zorientowanych, przy aktualizacji powstanie dodatkowa kategoria.
Dzięki za podpowiedzi i za uwagi! :)