Łotwa – niewielki kraj nad Bałtykiem, jest jak bursztynowy kamyk rzucony na ogromną mapę świata. Na pierwszy rzut oka bursztyn to niepozorny, żółty kamień, kiedy jednak przyjrzeć mu się z bliska – można odkryć w nim wiele niespodzianek. Taka też jest Łotwa – unikalne tradycje, wielowiekowe dziedzictwo i wiele innych bogactw czeka na odkrycie na Łotwie.
Wszystkie pory roku mają coś do zaoferowania, więc bez względu na to kiedy wybierzemy się w podróż na Łotwę, odkryć można niebywałe piękno łotewskiej przyrody.
Łotewskie wybrzeże
Nadbałtyckie plaże to jedna z pereł Łotwy. Obok miejsc niezwykle popularnych, można znaleźć niezwykle urocze i ciche zakątki. Są one rozrzucone wzdłuż wybrzeża stworzonego przez otwarte morze oraz Zatokę Ryską.
Jednym z ciekawszych miejsc jest położona na północ od Rygi miejscowość Lilaste. Jest to jedno ze spokojniejszych miejsc – położone jest ok. 5 km od drogi i parkingu, które oddzielone są dodatkowo wydmami. W Lilaste można również odnaleźć kempingi oraz można wypożyczyć łodzie, rowery, czy spróbować jazdy konnej. Dalej na północ znajduje się miasteczko Saulkrasti. To czym ta miejscowość przyciąga turystów są wspaniałe białe wydmy (Baltā Kāpa). Można tutaj dotrzeć samochodem bądź pociągiem. Dalej w tym samym kierunku położona jest Salacgrīva, skąd zostaje już tylko 10 kilometrów do granicy z Estonią. Miejscowość położona jest u ujścia rzeki Salaca. W Salacgrīva znana jest z festiwali – co roku, na początku lipca odbywa się tutaj Festiwal Rybacki, a w połowie miesiąca Festiwal Positivus, który przyciąga gwiazdy muzyki z całego świata. Ciekawostką jest, że miejscowość znana jest z przekazów historycznych jako miasto Liwów – niewielkiej grupy etnicznej, której ostatni przedstawiciele żyją w północno-zachodniej Łotwie.
Zupełnie inną ofertę przedstawia Jūrmala położona na północny zachód od Rygi. Miasto cieszy się sławą gwarnej letniej stolicy Łotwy – to tutaj dobrze jest pokazać się na ciągnących się kilometrami piaszczystych plażach. Miasteczko leży zaledwie 30 min od Rygi i co ciekawe jest jednym z najdłuższych miast Łotwy. Jūrmala podzielona jest na dzielnice Lielupe (z aquaparkiem „Līvu Akvaparks”), Bulduri, Dzintari (odbywa się tutaj festiwal „New Wave” przeznaczony dla nowych wykonawców), Majori (liczne restauracje), Dubulti, Jaundubulti, Pumpuri, Melluži, Asari, Vaivari, Kauguri, Sloka, Jaunķemeri, Ķemeri (SPA) – wszystkie jednak stają się latem tłocznymi deptakami. Popularność Jūrmali sięga okresu międzywojennego, również w czasie okupacji sowieckiej miejscowość była bardzo popularna w całym ZSRS.
Dalej w tym samym kierunku znajdują się miasteczka Lapmežciems, Engure, Mērsrags i Roja. Lapmežciems zawdzięcza swoją nazwę ponad stuletnim drzewom. Piękno miejscowej przyrody chronione jest przez państwo – utworzono tutaj park narodowy (www.lapmezciems.lv). W Engure znajduje się Šlokenbekas muiža – dworek, który mieści również Łotewskie Muzeum Drogownictwa. W miejscowości znajduje się również trzecie największe jezioro Łotwy, które dzieli nazwę z miasteczkiem. Co ciekawe ów zbiornik, był niegdyś zatoką, która została odcięta od morza mierzeją o szerokości 1,5-2,5 km. W 1842 roku wykopano kanał Mersraga, który ponownie połączył jezioro z morzem.
Nad jeziorem Engure położona jest również miejscowość Mērsrags, lub jak niegdyś nazywali ją bałtyccy Niemcy Markgrafen. W Mērsrags można zobaczyć dno wyschniętego jeziora Litorīna, odwiedzić molo z 1927 roku, odwiedzić kościół luterański z 1809 roku (jeden z najstarszych drewnianych kościołów w kraju), czy zobaczyć Svētmeitas akmens (Kamień Świętej córki), o którym legendy mówią, że ukrywa pod sobą skarby piratów. W miejscowości Roja znajduje się Muzeum Rybołówstwa, a to co wyróżnia miejscowe wybrzeże to głazy rozrzucone wzdłuż niego.
Dalej na północy znajduje się Kolkas Rags (Przylądek Kolka) – miejsce, w którym Morze Bałtyckie spotyka się z Zatoką Ryską. Co prawda nie jest to Przylądek Horn, ale na najbardziej wysuniętej na północ części Łotwy jest niezwykle wietrznie. Jest to także miejsce wymarzone dla miłośników ptaków – co roku migrują tędy tysiące ptaków. Kolka ma jeszcze coś do zaoferowania – jest to ostatnie miejsce przypominające o dziedzictwie kulturowym Liwów, i chyba tylko tutaj można spotkać ostatnich żyjących przedstawicieli tej grupy etnicznej.
Region Vidzeme
Łotwa oferuje zbyt wiele, aby spędzić cały swój wolny czas leżąc na plaży. Choć jest to kraj mały, można tutaj odnaleźć wiele atrakcji, często bardzo oryginalnych. Jedną z nich jest „Aerodium” – tunel powietrzny, w którym można zapomnieć o grawitacji. W ciągu ostatnich kilku lat stał się on niezwykle popularny nie tylko na Łotwie, ale również na całym świecie. Początek kariery „Aerodium” to olimpiada w Turynie, a zupełnie niedawno to urządzenie reklamowało przyszłą olimpiadę w Soczi w 2014 roku. Łotewskie „Aerodium” znajduje się w regionie Vidzeme (www.aerodium.lv). Region kryje jednak znacznie więcej atrakcji.
W Siguldzie, którą promuje hasło „Odetchnij swobodnie” oprócz aktywnego spędzania czasu – skoków na bungee, czy wycieczek po parku rozrywki, zimą jeździe po torze saneczkarskim – warto również poznać długą historie miasteczka i związane z tym atrakcje. Najbardziej znanymi obiektami są ruiny średniowiecznego zamku oraz nowy zamek, jaskinia Gutmana, plac trzech kluczy, zamek i kościół Turaida (www.sigulda.lv).
Niedaleko położone jest miasto Cēsis, gdzie „przeszłość spotyka się z przyszłością”. W Cēsis łatwo poczuć historyczny klimat – atrakcją miasta jest średniowieczny zespół zamkowy z parkiem. Miasto przyciąga turystów również niewielką, ale uroczą starówką. Cēsis to również świetne miejsce do uprawiania sportów – narciarstwa zimą, kajakarstwa, lotów balonowych czy skoków spadochronowych latem (www.cesis.lv).
Region Latgale
Region znany jest z licznych jezior oraz dialektu, który odróżnia Łatgali od reszty Łotyszy. Gościnność mieszkańców regionu wyrażana jest przez powitanie Vasals Lotgolā (“Witamy w Łatgalii”). Łatgalia znana jest z tradycji odwiedzania sauny, za którą zwykle można znaleźć jezioro lub staw i schłodzić się po gorącej „terapii”. Częścią rytuału jest okładanie się gałązkami brzozy, co ma dodatkowo poprawiać zdrowie. Inną tradycją jest używanie miodu jako maseczki i picie herbaty miętowej.
Między gęstymi lasami odnaleźć można ruiny zamków i kościoły (katolickie, prawosławne i luterańskie), młyny wodne, a ciekawostką jest Kopiec Przyjaźni. Perłami regionu są miasta Daugavpils i Rēzekne. Daugavpils jest drugim największym miastem regionu z liczną mniejszością polską.
Dobrym pomysłem jest wycieczka połączona z biwakowaniem – pozwoli to na cieszenie się urokami regionu w pełni (www.latgale.lv).
Region Zemgale
Zemgale, region położony w sercu Łotwy, to najbogatsza część kraju i ziemie szczególnie cenne dla rolnictwa – łatwo to zauważyć pokonując drogi przecinające pola uprawne. W Jelgavie co roku w lutym odbywa się festiwal wykuwania rzeźb lodowych, ale „na codzień” to studenckie miasteczko z pięknym barokowym pałacem. Na południowy-wschód położona jest Bauska z równie pięknym zamkiem.
Region Kurzeme (Kurlandia)
Ciekawostką jest, że w okresie, kiedy Książę Jakob von Kettler panował nad tym regionem, posiadał on kolonie na Tobago i w Gambii! Co prawda współcześnie region nie sięga aż terytoriów zamorskich, ale można tutaj odnaleźć swoją oazę spokoju. Warto powędrować wzdłuż rzeki Abavy, przy które odnaleźć można wiatraki i młyny. Nad rzeką położone są miasteczka Sabile (z najbardziej wysuniętą na północ winnicą w Europie!), Kandava, Tukums. Rzeka Abaka kończy swój bieg wpadając do większej – Venty. W miasteczku Kuldīga położonym nad ów rzeką znajduje się najszerszy wodospad w Europie.
Ryga
Dla wielu Łotwa kończy się na Rydze, ale przecież jest wiele innych równie ciekawych miejsc – stąd też ta odwrócona kolejność i „deser” w postaci stolicy. Ryga to największe miasto kraju toteż do zaoferowania ma wielkomiejskie życie, elegancję, ale również spokój parków i piękną panoramę rozciągającą się ponad Dźwiną.
Miasto liczy ponad 800 lat i jak głosi legenda nigdy nie będzie ukończone. To co jest największym skarbem Rygi to starówka z plątaniną niewielkich uliczek, uroczych zakątków i przepięknymi kamienicami. Jedną z bardziej znanych ulic jest Alberta z chyba najlepszymi przykładami stylu art nouveau na świecie. Interesującym miejscem jest Rynek Centralny położony tuż przy starym mieście – można tam zaopatrzyć się w świeżą żywność oraz wyroby rękodzieła (www.rigatourism.lv).
Tradycje
Choć Łotwa jest krajem niewielkim, którego historia niepodległości sięga zaledwie roku 1918, zdołano zachować tutaj wiele wspaniałych tradycji. Szczególnie ciekawe są święto pieśni i tańca, noc świętojańska oraz imieniny.
Święto pieśni i tańca (Dziesmu un deju svētki) to ogromne wydarzenie, w którym uczestniczą tysiące Łotyszy – nie tylko przysłuchują się, ale również śpiewają pieśni ludowe. Festiwal odbywa się co 5 lat i znajduje się na liście dziedzictwa kulturalnego UNESCO. Wydarzenie to jest czymś niezwykłym – obok siebie na scenie śpiewa tysiące wykonawców, jeszcze więcej osób przysłuchuje się ich pieśniom. To między innymi dzięki temu festiwalowi Łotwa zawdzięcza określenie „krainy która śpiewa”. Więcej informacji na temat festiwalu można odnaleźć na stronie www.dziesmusvetki.lv.
Ogromną popularnością cieszy się Līgo un Jāņi – dzień św. Jana, który świętowany jest w dniu przesilenia letniego, kiedy noce są najkrótsze a dni najdłuższe. Tego dnia wszystkie większe miasta pustoszeją, a ich mieszkańcy tłumnie zbierają się wokół ognisk, które tradycyjnie rozpalane są tego dnia. Łotysze śpią wówczas pod namiotami, wiją wianki, tańczą i śpiewają oraz piją ogromne ilości piwa. Nieco mniej popularne jest święto „po drugiej stronie kalendarza” – najkrótszy dzień w roku. 21 grudnia słońce znajduje się najbliżej ziemi. W czasie przesilenia zimowego należy ubrać się w stroje i założyć maski, a w ogniskach spalić wszystko to co jest złe.
Podobnie jak w Polsce, na Łotwie obchodzone są imieniny. Niektóre dni są jednak wyjątkowe, bo ich patroni odgrywają duże znaczenie w kulturze. Mārtiņš obchodzi imieniny wraz z końcem jesieni i początkiem zimy. Dzień ten jest końcem prac w polu. Warto wybrać się w tym czasie do Muzeum Etnograficznego w Rydze, aby zobaczyć jak wyglądały obchody tego dnia przed laty. Na siedem tygodni przed Wielkanocą obchodzony jest dzień Meteņi, który jest jednocześnie początkiem prac rolniczych. Żeby mieć urodzaj latem należy tego dnia ślizgać się na łotewskich wzgórzach. 30 listopada obchodzi imieniny Andreji – wspomina się wówczas osoby, które odeszły, ale jest to też najlepszy czas na wróżby.
Pamiątki
Z podróży na Łotwę warto przywieźć ciekawe pamiątki. Spośród wielu produktów, które oferuje ten piękny kraj, warto wspomnieć o kilku bardziej interesujących – kosmetyki ekologiczne (www.annaliepa.com/kur-nopirkt; www.stendersshop.com), najstarsze perfumy (www.dzintars.lv), tradycyjna biżuteria (www.balturotas.lv) oraz likier Rigas Balzams (www.lb.lv).
Tłumaczenie: Kazimierz Popławski
