Helsinki
Szwedzki Helsingfors. Stolica Finlandii, ośrodek administracyjny prowincji Uudenmaa, położone na półwyspie i sąsiednich wysepkach, nad Zatoką Fińską. Liczy 498 000 (zespół miejski 929 000) mieszkańców. Główny ośrodek gospodarczy, kulturalny i naukowy kraju. Rozwinięty przemysł stoczniowy, maszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, chemiczny (m.in. chemiczna obróbka drewna), włókienniczy, porcelanowo-fajansowy, drzewny i papierniczy. Największy port handlowy Finlandii, węzeł kolejowy i drogowy. Port lotniczy o znaczeniu międzynarodowym. Połączenia promowe, m.in. z Gdańskiem i Tallinem. Siedziba 2 akademii (założone w 1908 roku i 1948 roku), licznych szkół wyższych (w tym uniwersytet od 1828 roku, założony w Turku w 1640 roku), instytutów naukowo-badawczych, bibliotek. Muzea (m.in. Muzeum Narodowe). Ośrodek turystyczny.
Historia. Założone 1550 przez króla szwedzkiego Gustawa I Wazę u ujścia rzeki Vantaa, jako ośrodek handlowy konkurencyjny dla Rewla (Tallinn). Kilkakrotnie niszczone w XVII-XVIII wieku przez najazdy rosyjskie i klęski żywiołowe. W XVIII wieku ufortyfikowane – 1748-72 budowa twierdzy Sveaborg (fińskie Suomenlinna) u wejścia do portu Helsinki. Po zajęciu (w 1808 roku) przez Rosjan od 1812 stolica kraju. Od 1917 stolica niepodległej Finlandii. W 1952 roku gospodarz letnich igrzysk olimpijskich. W 1969 roku miejsce rokowań SALT, w 1973 roku rozmowy przygotowawcze i w 1975 roku etap końcowy KBWE.
Zabytki. W centrum miasta place Targowy i Senacki (Senaatintori) z klasycystycznymi budowlami wg projektu J.C.L. Engela z 1 połowy XIX wieku. Katedra Św. Mikołaja, sobór prawosławny, budynek senatu, uniwersytet, biblioteka, obserwatorium, ratusz i pałac prezydencki (P. Granstedt). Domy o klasycystycznzych fasadach. Spośród licznych budowli z końca XIX i pocztku XX wieku wyróżniają się: Ateneum muzeum sztuki, teatr narodowy, dworzec głwny, muzeum narodowe. Nowoczesn architekturę reprezentują dzieła wybitnych architektów fińskich, m.in.: gmach parlamentu, stadion olimpijski, wykuty w skale kościół Tivalahden, gmach kongresowy Finlandia Talo. Na wyspach w pobliżu Helsinek twierdza Suomenlinna od 1978 roku centrum sztuki krajów skandynawskich.
Atrakcje turystyczne. Helsinki są znane z malowniczego położenia i doskonałego połączenia architektury z krajobrazem naturalnym. W pobliżu Helsinek nowoczesne miasto ogród Tapiola oraz politechnika i miasteczko studenckie w Otaniemi.
Kalewala
Fiński epos narodowy. Zbiór legend i pieśni ludowych (run) Finlandii i Karelii zaliczanych do najstarszych przejawów twórczości ludowej na świecie, tworzone przez bezimiennych autorów, przekazywane w tradycji ustnej, zostały zebrane w artystyczną całość i opracowane przez E. Lönnrota (w roku 1835 oraz w roku 1849). Treścią Kalewali jest życie i walka 2 wrogich plemion. Ogłoszenie dzieła przyczyniło się do odrodzenia narodowego w Finlandii oraz do powstania literatury w języku fińskim. Kalewela wywarła wpływ na późniejszą literaturę i sztukę Finlandii. Pierwszy polski przekład fragmentów w 1869 roku, opracowanie (J. Porazińskiej) dla dzieci w 1958 roku, pełny przekład w 1975 roku.
