Sądownictwo w Estonii
Podstawy prawne działalności sądów w Estonii określa Konstytucja z 28 czerwca 1992 roku i ustawodawstwo dotyczące sądownictwa powszechnego. Sądom został poświęcony XIII rozdział konstytucji (art. od 146 do 153).
W Estonii sądy są niezawisłe w swej działalności, a sprawiedliwość wymierzają zgodnie z konstytucją i ustawami. Sędziowie mianowani są dożywotnio, a sędzia może być odwołany tylko na podstawie orzeczenia sądu. Sędziowie nie mogą pełnić też żadnych innych funkcji z wyboru bądź mianowania. System sądów obejmuje sądy miejskie, okręgowe, administracyjne, apelacyjne oraz Sąd Państwowy. Tworzenie sądów wyjątkowych jest niedopuszczalne.
Kanclerz sprawiedliwości
Podstawą prawną działalności Kanclerza Sprawiedliwości jest Konstytucja z 1992 (art. od 139 do 145).
Kanclerz Sprawiedliwości jest to niezawisła osoba urzędowa, która realizuje nadzór nad zgodnością ustawodawczych i wykonawczych aktów władzy państwowej i samorządów lokalnych z Konstytucją i ustawami. Analizuje on także przedłożone mu wnioski w sprawie zmian ustaw, uchwalenia nowych ustaw, a także wnioski o pracy urzędów państwowych, a w razie konieczności przedkłada raport Riigikogu.
Kanclerza Sprawiedliwości mianuje Riigikogu, na wniosek Prezydenta, na 7 letnią kadencję. Ma on prawo uczestniczenia z prawem zabierania głosu w posiedzeniach Riigikogu i Rządu, a w zakresie kierowania urzędem przysługują mu takie same prawa, jak ministrowi kierującemu resortem.
Jeśli Kanclerz Sprawiedliwości uzna, że akt władzy ustawodawczej, wykonawczej, albo samorządu terytorialnego jest sprzeczny z Konstytucją lub ustawą, zwraca się do organu, który wydał ów akt o uzgodnienie go w ciągu 20 dni z Konstytucją lub ustawą. Jeśli termin ten nie zostanie dotrzymany, Kanclerz zwraca się do Sądu Państwowego z wnioskiem o orzeczenie nieważności tego aktu.
Kanclerz przedstawia corocznie raport Riigikogu.
Kanclerz może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko na wniosek Prezydenta Republiki za zgodą większości członków Riigikogu1.
Kanclerz Sprawiedliwości pełni także funkcję ombudsmana. Ma do niego prawo zwrócić się każdy, czyje prawa lub wolności zostały naruszone. Jednak ważne jest, aby naruszenia owych praw i wolności było bezpośrednie.
Ponadto Kanclerz podejmuje działania z własnej inicjatywy. W tym celu wykorzystuje informacje prasowe, a przede wszystkim skargi składane na policję, prokury, urzędy celne, straż graniczną oraz urząd do spraw obywatelstwa i migracji.
Podstawową rolą Kanclerza jest zapewnienie ochrony prawnej osobom najsłabszym, a więc dzieciom, osobom przebywającym w szpitalach psychiatrycznych, więźniom, poborowym.
W tym celu Kanclerz i jego doradcy składają wizyty w domach dziecka, domach opieki, szpitalach psychiatrycznych, więzieniach i jednostkach wojskowych 2.
Przypisy:
1Konstytucja Estonii, Warszawa 1997.
2www.oiguskantsler.ee
