Czasami wpływ jednego poety może być tak potężny i przytłaczający, że dominuje on przez więcej niż jedną dekadę w danym nurcie poetyckim.
Tak właśnie było w przypadku Juhana’a Viiding’a (1948-1995), który opublikował swoje najważniejsze dzieła pod pseudonimem JÜRI ÜDI (to nie tylko pseudonim, to świadomie sportretowane alter ego). Jego mocno alegoryczne i wieloznaczeniowe pisarstwo wraz z zawarta w nim mozaiką dwuznaczności oraz błyskawicznymi zmianami perspektywy, stworzyły uniwersalny odnośnik dla większości młodych poetów w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego stulecia. Żaden inny estoński poeta, nie wytworzył takiego strumienia imitacji, aluzji, nowych wzorów, jedno można stwierdzić, że Juri Udi stworzył główny styl języka poetyckiego dla całej generacji.
Poezja Juri Udi stała się szerzej znana w 1971 roku, po wydaniu wspólnego zbioru poezji razem z trzema nie publikowanymi wcześniej poetami, pod tytułem „Narvitrukk”. Wkrótce ukazało się więcej jego książek i w 1978 roku Juhan Viiding mógł opublikować zbiór swoich utworów pod tytułem „Ja jestem Juri Udi” (Ma olin Juri Udi), tym gestem zakończył najbardziej płodny okres swojej twórczości. Ta książka zawierała także krótkie zakończenie pod tytułem „Poezje Juhan’a Viiding’a”, jednak różnica między dwoma osobowościami poetyckimi nie była w tym okresie jeszcze bardzo widoczna. Dwa lata później Viiding już pod swoim nazwiskiem opublikował nowa książkę, która jednak nadal była bardzo podobna w stylu do twórczości Juri Udi, dopiero w roku 1983 czytelnicy poznali jego nowy bardziej osobisty styl. Od tego 1983 roku Juhan Viiding pisał bardzo rzadko. W 1995 roku popełnił samobójstwo.
Utwory Juri Udi oraz Juhan’a Viiting’a zawierają w sobie tyle treści, że każda próba klasyfikacji tematycznej mogłaby okazać się nie dostateczna. Był literackim perfekcjonistą, nigdy nie napisał zdania, które pozwoliłoby na zredukowanie wymowy jego tekstu do komunału czy frazesu. Jego utwory często charakteryzowane były za pomocą paradoksalnych określeń (np.: jako „anty – poetyckie”, „uświęcona – ironia” etc.), niemniej jednak wszyscy krytycy zgadzali się, że wynika to ze skupiania się autora na nieustającej zmianie masek i ról. W utworach tych język nie jest jasny i zrozumiały, chociaż wyrażenia są często bezpośrednie i kolokwialne. Poetycka nieokreśloność nie wykluczała jednak szczerości – nieuchwytność i wieloznaczność wymowy wywierała presje na bezwarunkową otwartość.
Juhan Viiding był aktorem w estońskim Teatrze Dramatycznym, zagrał tam kilka ważnych ról (Peer Gynt, Hamlet, i inne). Specyficzny sposób, w jaki czytał i śpiewał swoja poezje uczyniła z niego żywą legendę. Kilka jego występów zostało nagranych (na żywo lub też w studio), więc każdy z jego czytelników może usłyszeć specyficzna barwę głosu, która wydaje się być na stałe wpisana w jego artystyczną twórczość. W 1998 roku został wydane „Dzieła zebrane” Juri Udi i Juhan Viiding, ta publikacja była wznawiana już kilkakrotnie.
Tłumaczenie: Katarzyna Kramarczyk
